Puzzelstukjes

Wat weet ik eigenlijk nog van 11 september? Veel, maar veel ook niet, of in de verkeerde volgorde. En de beelden in mijn hoofd zijn zonder twijfel ingekleurd door de veelheid aan indrukken van die ene dag die ik pas later via de televisie tot me heb gekregen.
Het geheugen is maar een vreemd en vaak onbetrouwbaar instrument. Het selecteert, wist en vult aan naar eigen goeddunken. Of het nu gaat om vroege lagere schoolgebeurtenissen, de herinneringen aan - pak 'm beet - een net verbroken liefdesrelatie, of om de beelden van een ramp die gehele wereld op zijn kop heeft gezet. Het geheugen is wel consequent. Er zit dus niets anders op dan steeds weer de puzzelstukjes bij elkaar te leggen, te bekijken, beoordelen en voorzichtig aan elkaar te leggen.

Ik weet de route nog die John O. en ik die dag hebben gelopen - al heb ik die moeten reconstrueren. Die ging langs de westzijde van Central Park zuidwaarts,via Broadway, over Times Square, linksaf west 40th Street langs Bryant Park (met een stop voor het schrijven van een eerste verslag), weer zuidwaarts via Fifth Av., ter hoogte van de 23ste opnieuw via Broadway, Union Square over, verder via 4th Av. (met een stop bij Alamara Bookshop, alwaar John een boek over The Beatles (!) kocht - dat je niet denkt dat de wereld echt op hield te bestaan...), naar Cooper Union, Astor Pl., Broadway tot aan Canal Street en uiteindelijk de hoek Canal Street Church Street. Verder zuidelijk was niet meer mogelijk. (zie plattegrond HIER)

Ik herinner me het ongeloof in de ogen van de honderden mensen die ik die dag heb gezien. Ik weet nog van het surrealistische van de gehele gebeurtenis, die zich voltrok onder een onwaarschijnlijk strak blauwe hemel. Ik heb de stofwolk op mijn netvlies, zoals die grillig opborrelde aan de horizon - voor zover zichtbaar tussen de hoogbouw. Ik zie de lege straten voor me. En ik hoor nog steeds de gillend jankende sirenes.

Wat ik me echter OOK herinner is een beeld van een rokende en brandende noord- dan wel zuidtoren, dat opeens voor ons opdoemde toen wij Cooper Union opliepen. Dat beeld staat me heel erg helder voor ogen. En toch kan dat niet kloppen. Omdat ik nooit eerder in New York was, weet ik eerlijk gezegd niet welk uitzicht je vanaf die plek op de torens had, maar ik weet wel dat op het tijdstip dat wij er waren die torens al uren geleden waren ingestort. Er waren geen torens meer toen wij Cooper Union opliepen.
Maar wat heb ik dan wel gezien vanaf dat punt? Er was wel wat... Ik heb geen foto van die plek, hoewel ik die dag toch veel foto's gemaakt heb. Was ik teveel onder de indruk om af te drukken? Of te beschaamd misschien? Of was er misschien toch niks? Ik weet het echt niet, en ik heb het er eigenlijk nooit met John over gehad. Al bestaat zijn geheugen natuurlijk ook maar uit puzzelstukjes - betrouwbaar en onbetrouwbaar.

Maakt het wat uit? Maakt het uit dat een voor mij wezenlijk beeld van die dag kennelijk verscholen zit achter een beeld dat ik alleen maar van tv kan kennen? Nee, niet echt. Het is in dit geval niet meer dan mijn gedachtenspel.
Al leert het natuurlijk wel iets over hoe gevaarlijk het is conclusies en consequenties te trekken op basis van gegevens die glashelder lijken. Dat geldt voor mij, voor politici en wereldleiders, opiniemakers en aanhangers van compottheorieen. Het geldt voor iedereen. Omdat het opgaat voor elke gebeurtenis, of we er nou bij waren of niet. Het geheugen is daar oneerlijk maar ook heel rechtvaardig in.